Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã thăm
Cuba cuối tháng trước cho thấy quan hệ mạnh mẽ giữa hai nước những năm qua. Raul
Castro khi làm Bộ trưởng Quốc phòng đã thăm Việt Nam năm 1966 và gặp Chủ tịch Hồ
Chí Minh.
Cả hai nước có những yếu tố chung trong lịch sử gần đây của
mình. Họ đã phát động cách mạng chính trị và xã hội dựa trên nền tảng tư tưởng
Marxist, tham gia vào xung đột với Hoa Kỳ và sau đó chiến thắng, cùng có số lượng
lớn công dân của mình chạy trốn sang Mỹ.
Trong khi cuối cùng Việt Nam cũng bắt đầu cải cách kinh tế
sâu sắc và theo đuổi chiến lược bình thường hóa quan hệ với Mỹ, Cuba vẫn duy
trì chính xác mô hình kinh tế cộng sản truyền thống và xem Mỹ như một mối đe dọa
tiếp tục cho chủ quyền và hệ thống của mình.
Trong khi phục vụ ở Cuba trong vai trò đứng đầu Khu vực lợi
ích Mỹ (tức là phái đoàn ngoại giao đại diện Mỹ tại Cuba) từ 2011 đến 2014, tôi
đã gặp Đại sứ Việt Nam trong nhiều dịp và đã hỏi ông về câu chuyện tôi đã nghe
nói rằng Cuba đã giới thiệu việc trồng cà phê cho Việt Nam. Ông Đại sứ xác nhận
điều này, giải thích rằng trong thập niên 1970, Cuba đã gửi các chuyên gia nông
nghiệp đến Việt Nam để giới thiệu cà phê.
Ngày nay, Việt Nam là nhà xuất khẩu cà phê lớn thứ 2 thế giới
chỉ sau Brazil. Trớ trêu thay, Cuba lại là một trong những người nhập khẩu cà
phê. Khi tôi lưu ý đến việc làm thế nào Việt Nam đã bắt đầu từ con số không rồi
trở thành một lãnh đạo thế giới trong mặt hàng này, ông Đại sứ đã mô tả một
câu chuyện rộng lớn hơn về cải cách nông nghiệp ở Việt Nam.
Việt Nam là một người nhập khẩu lương thực lớn, đặc biệt là
gạo. Để tìm cách chiến thắng sự phụ thuộc này, Đảng Cộng sản đã thực hiện một
nghiên cứu những năm 1980 về năng suất nông nghiệp. Như ở Cuba, nông dân Việt
Nam làm việc trong các nông trại nhà nước sở hữu nhưng Việt Nam cho phép họ trồng
trọt trên những mảnh đất nhỏ phục vụ lợi ích cá nhân. Nghiên cứu trên chỉ ra rằng
những mảnh đất nhỏ đó - với diện tích chỉ bằng 5% toàn bộ đất trồng trọt, đã sản
xuất ra một nửa lương thực của cả nước.
Điều này thúc đẩy một quyết định chuyển đất nhà nước sở hữu
sang các nông trại tư nhân với những kết quả ngoạn mục. Hôm nay, Việt Nam là nước
xuất khẩu gạo và cà phê lớn thứ hai thế giới. Tôi đã hỏi làm thế nào để đề án của
Việt Nam cải thiện việc sản xuất lúa gạo mà Cuba đang làm. Ông Đại sứ ngừng lại
và nói rằng đất nước ông đang cung cấp tư vấn nhưng cần tôn trọng những cách
làm của Cuba.
Trong chuyến thăm của mình, Tổng bí thư Việt Nam công bố tặng
5000 tấn gạo và xóa nợ chính phủ cho Cuba. Truyền thông Cuba đã đưa tin nổi bật
cuộc họp của Tổng bí thư Việt Nam, nhưng sự kiện quan tâm nhất là bài phát biểu
công khai tại Đại học Havana do Phó Chủ tịch thứ nhất của Cuba là Miguek
Diaz-Canel chủ trì.
Ông Nguyễn Phú Trọng đã thảo luận về cải cách kinh tế Việt
Nam và nói rằng: “Để xây dựng xã hội chủ nghĩa thành công cần phát triển một
kinh tế thị trường với một phương pháp đúng và thích hợp”. Trong trường hợp Việt
Nam, điều này đã đưa 30 triệu người thoát khỏi đói nghèo trong 20 năm. Tuy
nhiên cả tuyên bố chung chính thức và truyền thông Cuba đều không đề cập đến những
lời bình luận về cải cách kinh tế.
Đảng Cộng sản Cuba đã từ chối kinh tế thị trường và truyền
thông nhà nước sẽ không đưa bất kỳ tin gì đi ngược lại quan điểm đó. Điều ngạc
nhiên là Tổng bí thư Việt Nam đã công khai bảo vệ cải cách thị trường và nhấn mạnh
rằng điều này không có nghĩa là từ bỏ chủ nghĩa xã hội. Sự khuyến khích thân
thiện này không phải là kiểu điển hình của những khách nước ngoài bày tỏ cảm
thông với Cuba.
Liệu có phải ông Nguyễn Phú Trọng đã được yêu cầu đưa ra những
bình luận này như một cách để thúc đẩy ý tưởng cải cách kinh tế đã có trong đầu
Đảng Cộng sản Cuba? Khi quốc đảo này tấn phong một chủ tịch mới trong tháng
này, chúng ta sẽ thấy liệu họ sẽ làm một chọn lựa khó khăn để cải cách hay là
kém hơn hơn trạng thái hiện tại.
Tags:
hau-truong-chinh-tri