Tờ Forbes của Mỹ cho rằng Việt Nam là nước giành thắng lợi lớn
nhất trong chuyến thăm châu Á của Donald Trump.
Tổng thống Donald Trump đã gặp lãnh đạo các nước lớn nhất châu
Á cộng với một số lớn các nước khác trong chuyến công du dài từ 3/11 đến khu vực
với 4,5 tỷ dân. Ông đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và họ đã đối xử với
nhau như những bạn cũ nhưng không đề cập đến những vấn đề khó chịu như thực tế
thương mại hay sự hỗ trợ của Trung Quốc cho kẻ thù của Trump là Triều Tiên.
Trump và Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã thảo luận về thương mại nhưng chủ yếu chỉ
là ngăn chặn các tranh chấp thêm hơn là hy vọng vào một giải quyết trong ngắn hạn.
Nhà lãnh đạo Mỹ nắm quyền từ tháng 1 đã hai lần chạm trán với
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte - một người thẳng thắn phê bình Hoa Kỳ với
những ngôn từ không kiêng dè.
Vấn đề ấn tượng bởi vì Trump vẫn khiến các nhà lãnh đạo châu
Á lo ngại khi so sánh với người tiền nhiệm Barack Obama. Obama đã vạch ra chiến
lược xoay trục năm 2011 khởi động chương trình hỗ trợ kinh tế và quân sự của Mỹ
ở châu Á.
Nhưng Việt Nam thì đã gần như đạt được 2 điều mà họ mong muốn
từ Washington của Trump.
Thứ nhất, Việt Nam hy vọng được cam kết rằng Mỹ sẽ vẫn giữ mối
quan tâm đến tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông. Việt Nam muốn nước ngoài giúp chống
lại sự bành trướng của Trung Quốc ở trong vùng biển rộng 3,5 triệu km vuông được
cho là giàu nguồn hải sản và tài nguyên năng lượng dưới đáy.
Bắc Kinh đã yêu sách khoảng 90% vùng biển bao gồm các những
phần mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền. Họ cũng đã xây đảo nhân tạo để làm căn cứ
quân sự. Năm 2014, một giàn khoan của Trung Quốc đã gây ra một phong trào chống
Trung Quốc mạnh mẽ ở Việt Nam. Hồi tháng 6 vừa qua, Trung Quốc có vẻ đã làm áp
lực buộc Việt Nam phải tạm dừng một dự án khoan dầu và khí đốt ngoài biển.
Việt Nam thiếu khả năng công nghệ và quân sự để ganh đua với
Trung Quốc về các quyền hàng hải.
Trump trước đó đã cho một số tàu Hải quân Mỹ đi qua vùng biển
này để chứng minh Mỹ xem đó là vùng biển mở cho những hoạt động tự do hàng hải
bất chấp quan niệm của Trung Quốc.
Hôm Chủ Nhật ở Hà Nội, ngay trước chuyến thăm của Chủ tịch
Trung Quốc đến Hà Nội, Trump đã đề nghị giúp làm trung gian hoặc người phân xử
cho tranh chấp Biển Đông.
Bắc Kinh với vai trò là một bên có ưu thế vượt trội trong
khu vực, sẽ không bao giờ cho phép bên thứ ba xuất hiện trong tranh chấp, đặc
biệt bên đó lại là đối thủ cũ thời Chiến tranh Lạnh là Hoa Kỳ. Trung Quốc đã thể
hiện thái độ chống bên thứ ba vào năm ngoái khi mô tả phán quyết của Tòa Trọng
tài quốc tế chống lại nhiều yêu sách hàng hải của họ là “trò hề”. Nhưng bình luận
của Tổng thống Mỹ ít nhất thừa nhận lo ngại của Việt Nam và chắc chắn không bỏ
vị trí của họ. Liệu điều gì nhiều hơn sẽ đến?
Ông Nguyễn Thành Trung ở khoa Quan hệ Quốc tế trường đại học
KHXH&NV thành phố Hồ Chí Minh nói rằng “Chính sách cắt giảm của Obama đã
tác động đến một số nước nhỏ ở châu Á. Đó là lý do Chính phủ Việt Nam muốn một
vài cam kết từ Tổng thống Trump rằng Mỹ sẽ đóng một vai trò trong việc duy trì
tự do hàng hải ở Biển Đông”.
Điều thứ hai: Việt Nam muốn biết Mỹ vẫn quan tâm về tự do
thương mại sau khi rời TPP ngay sau khi ông Trump vào Nhà Trắng hồi tháng 11. Thương
mại chiếm tổng số 89% của 201 tỷ USD GDP Việt Nam năm ngoái. Các lĩnh vực sản
xuất xuất khẩu như linh kiện ô tô và điện tử giữ vai trò quan trọng trong tăng
trưởng kinh tế 6% một năm của Việt Nam kể từ 2012.
Việt Nam là một trong 12 nước của TPP do Mỹ khởi xướng, và Mỹ
là thị trường xuất khẩu số 1 của các nước Đông Nam Á.
Trump bằng cách này hay cách khác đã biết tất cả những điều
đó là suy nghĩ của Việt Nam, có lẽ bởi vì Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh
điều này khi ông thăm Washington tháng 5. Trump nói với Chủ tịch Trần Đại Quang
hôm Chủ Nhật rằng ông mong mỏi thương mại
hai chiều “công bằng và có đi có lại” chứ không phải thâm hụt có lợi cho Việt
Nam. Đó là một vấn đề hiển nhiên cho lý tưởng “nước Mỹ trước hết” của Trump.
Vì thế Trump đã yêu cầu Việt Nam minh bạch hơn nhưng không
phải theo cách làm kích động chủ nhà, ông nói toàn bộ khu vực nên “loại bỏ thực
tế thương mại không công bằng”.
Theo Forbes
Tags:
tay-tau-noi-ve-viet-nam