Việt Nam đang lặng lẽ nuôi dưỡng các tàu đánh cá dân quân biển
được chính phủ hỗ trợ để ngăn chặn Trung Quốc mặc dù tại các cuộc hội đàm, hai
bên thường nói về việc giảm bớt căng thẳng tranh chấp lãnh thổ.
Một chuyên gia theo dõi tình hình Việt Nam nói Việt Nam đang khuyến khích đội tàu đánh cá thương mại của
mình sử dụng các tàu mạnh hơn và đưa các nhân viên được huấn luyện quân sự ra
biển khi va chạm với Trung Quốc. Trung Quốc đã có lực lượng dân quân đánh cá của
mình ở trong cùng vùng biển đó.
Ông Nguyễn Trung – Chủ nhiệm khoa Quan hệ Quốc tế tại Đại học
KHXHNV TP Hồ Chí Minh nói: “Tôi nghĩ đó là một chính sách tốt để tránh xung đột
tương lai nơi các ngư dân dân quân đang ở ngoài vùng biển có một số căng thẳng”.
Việc phát triển lực lượng dân quân biển của Việt Nam bắt đầu
ít nhất từ 2009 bất chấp các cuộc đàm phán thường xuyên giữa hai chính phủ. Tổng
bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam hôm 2/4 đã gặp Ngoại trưởng Trung Quốc đang có
chuyến thăm Việt Nam để đề nghị “cùng bảo vệ hòa bình và ổn định trên biển”.
Eduardo Araral Giáo sư Viện sĩ tại trường Chính sách công
thuộc Đại học Quốc gia Singapore nói rằng: Việt Nam giờ đây có thể “gồng cơ bắp”
trong trường hợp đàm phán không có kết quả.
Dân quân biển Việt Nam không đến để đánh nhau với Trung Quốc,
và nếu họ làm thế thì sẽ có nguy cơ phải đối mặt với quân đội mạnh thứ 3 thế giới.
Nhưng các đơn vị quân đội Việt Nam đang nhắm mục tiêu vào các tàu đánh cá, theo
lời ông Carl Thayer – Chuyên gia về Đông Nam Á và là Giáo sư danh dự tại Đại học
New South Wales ở Australia.
Ông Thayer nói thủ tục đó có thể tương tự như việc phát triển
bộ đội thông thường để giúp giữ trật tự công cộng giống như trên đất liền ở Việt
Nam. Việt Nam thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc, vì thế ngư dân có thể đã có
các kỹ năng quân sự cơ bản.
Việc xây dựng dân quân biển có lẽ chỉ là lấy người đúng độ
tuổi và cung cấp cho họ những huấn luyện. Tất cả những gì họ đã làm là dịch
chuyển những gì họ làm trên bộ, chẳng hạn làm sao để bảo vệ các nhà máy trên bộ
và mở rộng điều đó ra trên biển. Bởi thế tôi tưởng tượng rằng đó là một điều
tương tự.
13 trung đội dân quân biển đang giúp hơn 3000 ngư dân hoạt động
gần quần đảo Hoàng Sa, theo như một nghiên cứu của học giả tại trường Nghiên cứu
Quốc tế Rajaratnam của Singapore. Trung Quốc kiểm soát Hoàng Sa, nhưng Việt Nam
tuyên bố quần đảo này là của Việt Nam.
Dân quân biển đã tăng lên năm 2009 khi Quốc hội Việt Nam
thông qua một đạo luật giao việc cho dân quân tự vệ trên biển bảo vệ các đội
tàu đánh cá Việt Nam.
Hơn 10.000 ngư dân và khoảng 2000 tàu đánh cá ở tỉnh Khánh
Hòa đã nhận được ống nhòm nhìn đêm hồng ngoại và súng.
Việt Nam đã ban hành một nghị định năm 2014 để hỗ trợ ngư
dân đóng các tàu “hiện đại công suất lớn hơn”, thường gọi là tàu vỏ sắt, để mở
rộng phạm vi hoạt động. Nghiên cứu của trường Rajaratnam nói rằng các ngân hàng
Việt Nam đã cho vay 176 triệu USD để ngư dân nâng cấp khoảng 400 tàu.
Trung Quốc yêu sách khoảng 90% diện tích của Biển Đông. Việt
Nam nói họ phải kiểm soát vùng biển ngoài khơi đường bờ biển dài từ Bắc vào
Nam, bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Nhiều thủy thủ đã chết trong các đụng độ giữa hai nước vào
năm 1974 và 1988. Việt Trung Quốc đặt một giàn khoan dầu vào năm 2014 đã gây ra
một sự cố tàu thuyền dày đặc trên biển và những vụ biểu tình bạo lực chống
Trung Quốc ở Việt Nam.
Các học giả ở Viện Nghiên cứu Hàng hải Trung Quốc thuộc Cao
đẳng Chiến tranh Hải quân ở Mỹ viết rằng: Trung Quốc đã nuôi dưỡng lâu dài dân
quân biển của họ như một nỗ lực gốc rễ với sự hỗ trợ quân sự chính thức và sự
chăm sóc của Chủ tịch Tập Cận Bình. Năm 2016, công ty tin tức tình báo chính trị
Strarfor nói rằng: các tàu đánh cá có vũ trang giúp bảo vệ yêu sách lãnh thổ của
Trung Quốc bằng cách “quấy rối” các tàu nước ngoài.
5 chính phủ khác tuyên bố tất cả hoặc một phần Biển Đông. Họ
chống lại việc Trung Quốc bồi lấp để xây dựng các đảo trên biển và sử dụng cho
mục đích quân sự.
Hai nước Việt Nam và Trung Quốc đã thường xuyên tổ chức các
cuộc đàm phán giữa hai đảng và giữa các quan chức cấp cao về việc giải quyết
khác biệt trên biển. Nhưng các cuộc đàm phán thường thất bại trong việc đưa ra
bất kỳ cách giải quyết nào bởi vì lịch sử thiếu tin tưởng, đặc biệt hiện giờ là
khác biệt về vấn đề làm sao phân chia các lô dầu khí dưới biển.
Araral nói: “Có thể đây là một động lực gồng cơ bắp trong
cái mà người Việt nói là “vừa đàm phán vừa khẳng định quyền của chúng ta”.
Dân quân biển Việt Nam sẽ không thể theo kịp về tàu và số lượng người của dân quân biển Trung Quốc, nhưng Việt Nam cảm thấy bắt
buộc phải cố gắng. Araral nói: “Vì thế họ phải xây dựng các khả năng tại chỗ của
mình và họ sẽ làm một cuộc kháng chiến du kích với Trung Quốc nếu cần thiết”.
Tags:
tay-tau-noi-ve-viet-nam