Tháng 8 năm ngoái, Trung Quốc đã mở căn cứ quân sự ở nước
ngoài đầu tiên của mình tại Djibouti, một quốc gia nhỏ ở châu Phi. Djibouti là
chủ nhà của nhiều căn cứ quân sự hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Nó cung
cấp một địa chỉ chiến lược quan trọng để tiếp tế cho lực lượng gìn giữ hòa bình
trong khu vực, các nhiệm vụ nhân đạo cũng như chống cướp biển.
Tháng 8 năm nay, Trung Quốc được báo cáo sẽ tài trợ cho một
lữ đoàn sơn cước và cơ sở huấn luyện cho binh sỹ Afghanistan ở Walkhan Corridor
là nơi tiếp giáp với khu vực hồi giáo phức tạp Tân Cương của Trung Quốc.
Tại sao là Djibouti?
Trung Quốc chính thức mở căn cứ quân sự ở nước ngoài đầu
tiên vào ngày 1/8/2017 - cùng ngày kỷ niệm thành lập lần thứ 90 của Giải phóng
quân Trung Quốc. Bắc Kinh nói Djibouti là vị trí lý tưởng cho Trung Quốc để tái
tiếp tế cho lực lượng gìn giữ hòa bình và các nhiệm vụ nhân đạo cũng như chống
cướp biển ở những vùng duyên hải tại Yemen và Somalia.
Cộng hòa Djibouti đa dân tộc và là một cựu thuộc địa của
Pháp có kích thước lãnh thổ tương đương xứ Wales của Anh với diện tích 23.200
km2 với hầu hết là sa mạc nóng bỏng, hầu như không có tài nguyên thiên nhiên và
có dân số dưới 1 triệu người. Tuy nhiên, vị trí của nước này có giá trị chiến
lược quan trọng.
Nằm ở mũi tây bắc của Ấn Độ Dương, tại lối vào biển Đỏ từ
phía Nam, Djibouti kiểm soát lối vào kênh đào Suez và Ấn Độ Dương - là một
trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất. Djibouti cung cấp cho Trung Quốc
khả năng để thực thi các nhiệm vụ quân sự ở xa lãnh thổ.
Không phải tất cả mọi người đều xem căn cứ của Trung Quốc là
hoàn toàn nhân đạo. New Delhi đã bày tỏ lo ngại rằng cơ sở hải quân và hậu cần
này là một phần trong kế hoạch lớn hơn để thiết lập một chuỗi cảng khác với
Bangladesh, Myanmar và Sri Lanka nhằm bao vây Ấn Độ. Cũng đã có những tin đồn
dai dẳng rằng Trung Quốc có ý định xây dựng nhiều căn cứ hơn ở các nước như
Pakistan. Bắc Kinh phủ nhận những tuyên bố này. Các nghị sĩ Mỹ cảnh báo đây có
thể là hậu quả đáng kể nếu như Trung Quốc tiếp quản hoạt động trên các cảng của
Djibouti.
Bộ trưởng Tài chính Djibouti Ilyas Dawaleh đã nói rằng: “Sự
phát triển của Djibouti cần mọi bạn bè và đối tác chiến lược. Đồng thời, không
ai có thể sai khiến chúng tôi rằng chúng tôi nên làm gì”.
Nơi tập trung nhiều lực lượng quân sự
Djibouti là nơi có nhiều căn cứ quân sự nước ngoài hơn bất kỳ
đâu. Kể từ khi bước sang thế kỷ mới, Mỹ, nhiều nước châu Âu và châu Á đã lập
căn cứ quân sự ở đây. Các nhà phân tích nói vị trí địa chính trị của nước này
và sự ổn định của họ gần đây trong một vùng biến động đã biến họ thành một sân
chơi quân sự cho các cường quốc thế giới.
Sau sự kiện 11/9/2001, Mỹ lập căn cứ Lemonnier để chống mối
đe dọa khủng bố từ Yemen và các nước trong khu vực “sừng châu Phi”. Căn cứ quân
sự ở nước ngoài đầu tiên của Nhật kể từ sau Thế chiến II cũng nằm tại Djibouti
và đã được chuẩn bị mở rộng để đối trọng với sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc
trong khu vực này. Italia cũng có căn cứ của họ trong khi lính Đức và Tây Ban
Nha đóng trong căn cứ của người Pháp.
Vấn đề tài chính
Hoạt động kinh tế của Djibouti tập trung vào các cảng của họ,
đường sắt Addis Ababa - Djibouti, và các căn cứ quân sự nước ngoài với đóng góp
của công nghiệp ít hơn 20% GDP. Sự gia tăng đầu tư, đặc biệt là trong xây dựng
và vận hành cảng đã dẫn tới tăng trưởng kinh tế tương đối cao trong những năm gần
đây.
May mắn có một cảng nước sâu tự nhiên, tài sản thực sự của
Djibouti là vị trí địa chính trị. Với con đường đi vào vịnh Aden, vịnh Ả Rập và
eo biển Bab-el-Mandeb, Djibouti kiểm soát hiệu quả tuyến đường thương mại ước
tính chiếm 20% xuất khẩu toàn cầu và 10% tổng lượng vận chuyển dầu xuất khẩu mỗi
năm.
Các cơ hội kinh doanh cho Trung Quốc
Khai thác thị trường nước ngoài khi nhu cầu về các dự án cơ
sở hạ tầng trong nước chững lại.
Quảng bá công nghệ Trung Quốc để thu hút các cơ hội kinh
doanh mới.
Hỗ trợ sáng kiến Vành đai và Con đường của Chủ tịch Tập Cận
Bình.
Hơn 95% thương mại của Ethiopia đi qua Djibouti.
Trung Quốc là nguồn đầu tư lớn nhất của Djibouti. Các công
ty Trung Quốc tài trợ gần 40% các dự án đầu tư chính của Djibouti.
Cuộc sống khó khăn
Bất chấp tăng trưởng phi thường, đói nghèo và thất nghiệp vẫn
lan rộng ở Djibouti.
Chính phủ Djibouti tha thiết mong mỏi chuyển đất nước thành
một trung tâm trung chuyển hàng hải hàng không cho toàn bộ châu Phi. Hầu hết
các dự án liên quan đến cơ sở hạ tầng của quốc gia này được Trung Quốc cấp vốn
nhưng đầu năm nay công ty vận tải CMA CGM của Pháp đã bước vào thảo luận để
phát triển một cảng container mới.
Tổng thống Djibouti Ismail Omar Guelleh đã gặp Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm 3 ngày đến Trugn Quốc hồi tháng
11/2017. Cả hai lãnh đạo nhắc lại cam kết làm sâu sắc thêm quan hệ và hợp tác
và nhấn mạnh vị trí của Djibouti như một điểm yết hầu chiến lược gần biển Đỏ.