Trong khi cả thế giới đang mải theo dõi cuộc tranh giành giữa Bắc Kinh và Washington ở Biển Đông, các nhà khoa học Trung Quốc với sự giúp đỡ của nhà chức trách Canada đã đặt thành công 4 thiết bị giám sát dưới nước ở nơi chỉ cách bờ biển Thái Bình Dương của Mỹ 300 km.
Các thiết bị này sử dụng cảm biến công nghệ cao để theo dõi môi trường dưới nước, được kết nối với Mạng Đại dương Canada (ONC), một mạng lưới quan trắc hàng hải kéo dài từ đông bắc Thái Bình Dương đến Bắc Băng Dương. Mặc dù mạng lưới này được vận hành bởi Đại học Victoria ở British Columbia nhưng 4 thiết bị thêm vào là tài sản của Viện Khoa học và Kỹ thuật Biển sâu Tam Á - một đơn vị của Học viện Khoa học Trung Quốc, cũng là đơn vị đã chế tạo các thiết bị.
Các thiết bị này được đặt vào đoạn Endeavour của Juan de Fuca Ridge nhờ một tàu ngầm điều khiển từ xa của Cảnh sát biển Canada hôm 22/6. Khi vận hành toàn bộ, chúng có thể được dùng để cung cấp dữ liệu quan trắc theo thời gian thực về Trung tâm điều khiển của Trung Quốc ở Tam Á - một thành phố của đảo Hải Nam.
Mặc dù ONC xác nhận có thiết bị Trung Quốc trong mạng lưới của họ nhưng họ từ chối cung cấp bất kỳ thông tin nào về chúng hay việc chúng sẽ có thể được dùng như thế nào.
Viên nghiên cứu của Trung Quốc vốn ít bình luận, còn Bộ Ngoại giao Canada, dù đã nhận được yêu cầu bình luận nhưng đã không phản hồi.
Bộ Ngoại giao Mỹ thì nói họ “không có gì để nói” về vấn đề này.
Tất cả những gì được biết là các thông tin do những thiết bị này thu thập sẽ giúp các nhà khoa học hàng hải Trung Quốc hiểu rõ hơn về môi trường của vùng nước chiến lược gần Hoa Kỳ và có cái nhìn gần hơn vào cấu trúc và hoạt động của một trong những hệ thống quan trắc lớn nhất và tiên tiến nhất thế giới.
Mặc dù không có bằng chứng nào cho thấy quân đội Trung Quốc tham gia vào dự án này và cũng không có chứng cớ nào cho thấy các thiết bị này có thể được dùng để theo dõi tàu ngầm hoặc các tàu khác nhưng dữ liệu môi trường biển luôn có giá trị cho các nghiên cứu cả dân sự và phi dân sự.
ONC chủ yếu là cơ sở nghiên cứu khoa học nhưng nó cũng có một hợp đồng quốc phòng để giúp quân đội Canada theo dõi Bắc Băng Dương bằng việc giúp cho hệ thống trinh sát mạnh mẽ hơn với công nghệ trí tuệ nhân tạo.
Một số website nghiên cứu của chính phủ Trung Quốc đã gợi ý rằng các thiết bị giám sát đã được đặt này có thể là tiền đề cho Trung Quốc xây dựng mạng lưới của riêng họ trong khu vực này.
Lý do chính xác tại sao Ottawa chuẩn bị cung cấp cho Bắc Kinh quyền truy cập tự do như vậy vào hệ thống quan trắc của mình là một điểm còn tranh cãi, nhưng thông tin này xuất hiện vào thời điểm đang gia tăng ganh đau giữa Trung Quốc và Mỹ và quan hệ căng thẳng giữa Canada với người láng giềng hùng mạnh phương Nam.
Eo biển Juan de Fuca là một trong những vùng biển nhộn nhịp nhất thế giới. Đối diện eo biển về phía Nam, không xa thành phố Seattle là một trong hai căn cứ vũ khí hạt nhân chiến lược - Căn cứ Hải quân Kitsap. Đó là nơi có một nhà máy đóng tàu ngầm hạt nhân và ụ cạn duy nhất ở bờ biển phía Tây có thể phù hợp với các tàu sân bay lớp Nimitz.
Chen Hongqiao, một nhà nghiên cứu tại Trung Tâm Nghiên cứu Canada tại Đại học Nghiên cứu Nước ngoài Quảng Đông ở Quảng Châu nói rằng không nghi ngờ gì về sự nhạy cảm của vấn đề. Ông nói: “Mạng lưới quan trắc biển sâu là rất nhạy cảm và có quan hệ gần gũi với an ninh quốc gia. Các nước không mở chúng cho bên thứ ba trừ phi có lòng tin rất cao”.
Quyết định cung cấp cho Trung Quốc quyền truy cập như vậy có lẽ chỉ đến từ cấp lãnh đạo cao nhất ở cả hai bên.
“Sự cộng tác như vậy là rất bất thường. Hoạt động này vượt xa lĩnh vực khoa học và nó có lẽ chỉ xảy ra với cái gật đầu từ lãnh đạo quốc gia” - Chen Hongqiao nói.
Trung Quốc và Canada đã ký một bản ghi nhớ năm 2013 về cộng tác trong quan trắc hàng hải nhưng đến nay mới có rất ít dự án thực tế được khởi đầu.
Mặc dù đó có thể là một sự trùng hợp nhưng việc triển khai thiết bị Trung Quốc diễn ra chỉ chưa đầy một tháng sau khi Mỹ đặt ra khoản thuế mà Ottawa mô tả là “không chấp nhận được” vào các hàng hóa nhập khẩu từ Canada là thép và nhôm. Canada đã trả đũa bằng thuế vào 12,8 tỷ USD hàng hóa họ nhập từ Mỹ.
Trong những tháng sau đó, Bắc Kinh và Washington đã bắt đầu bị lôi kéo vào một cuộc chiến thương mại trừng phạt nhau trong khi căng thẳng giữa quân đội của họ cũng nổi lên.
Xin Qiang, giáo sư tại Đại học Fudan ở Thượng Hải kiêm Phó Giám đốc của Trung tâm Nghiên cứu Mỹ nói rằng sự cộng tác nhạy cảm như vậy giữa Canada và Trung Quốc có thể bị Mỹ tìm cách loại trừ.
Chỉ mới tuần trước, các Thượng nghị sĩ Mỹ gửi một lá thư cho Thủ tướng Canada Justin Trudeau yêu cầu ông cấm các nhà vận hành di động sử dụng thiết bị do hãng Huawei của Trung Quốc làm trong mạng lưới 5G của họ.
Xin Qiang nói: “Điều tương tự cũng có thể xảy ra đối với mạng lưới dưới nước. Người Mỹ quá mạnh, người Canada khó có thể nói không”.
Theo SCMP
Theo SCMP
Tags:
hau-truong-chinh-tri