Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis hôm qua (17/10) đã đến thăm nơi từng là căn cứ không quân cũ của Mỹ ở miền Nam Việt Nam, nơi mà sẽ sớm trở thành địa điểm tẩy rửa chất độc da cam lớn nhất của Mỹ.
Đứng gần một biển cảnh báo đầu lâu xương chéo nhằm cảnh báo mọi người về vùng nhiễm chất độc, Mattis được các quan chức Việt Nam tóm tắt cho nghe về vùng nhiễm độc rộng lớn.
Trong một biểu hiện có thể là nhạy cảm xoay quanh vấn đề chất độc da cam ở Việt Nam - nơi hàng triệu người hiện vẫn đang chịu các tác động của nó, các phóng viên đã không được phép tham dự cuộc gặp ngoài trời với Mattis ở sân bay Biên Hòa.
Mattis nói với người đồng cấp Việt Nam trong một cuộc gặp kín sau đó ở gần thành phố Hồ Chí Minh rằng: “Tôi đã đến để cho thấy sự ủng hộ của Bộ Quốc phòng với dự án này và chứng minh rằng Hoa Kỳ đang làm tốt cam kết của mình”.
Việc tẩy rửa được dự kiến bắt đầu vào đầu năm sau.
Lính Mỹ đã thả chất độc da cam trong chiến tranh Việt Nam để phát quang rừng rậm. Nhưng nó gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà theo như Bộ Các vấn đề cựu chiến binh của Mỹ thì có thể gồm chứng Parkinson, ung thư tuyến tiền liệt và bệnh bạch cầu tế bào B mãn tính.
Trong 4,8 triệu người Việt Nam bị nhiễm chất độc da cam, khoảng 3 triệu người vẫn đang chịu ảnh hưởng của nó gồm trẻ em sinh ra bị tàn tật hoặc các vấn đề sức khỏe khác nhiều năm sau khi cha mẹ họ bị nhiễm, theo như Hiệp hội Nạn nhân chất độc da cam ở Hà Nội.
Hơn 4 thập kỷ sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc năm 1975, quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam đã được nhìn qua lăng kính chia sẻ hơn là xung đột vì mối lo ngại về Trung Quốc.
Việt Nam đã nổi lên như người phản đối yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc mạnh mẽ nhất ở Biển Đông và đã mua các vũ khí Mỹ, bao gồm một tàu cảnh sát biển lớp Hamilton.
Hoa Kỳ cáo buộc Trung Quốc đang quân sự hóa vùng biển chiến lược với hơn 3000 tỷ USD hàng hóa thương mại đi qua mỗi năm và xem Việt Nam là một đồng minh chủ yếu trong khu vực để phản đối hành vi của Bắc Kinh.
Nhưng các quan chức Mỹ gồm Mattis - người đang có chuyến thăm lần thứ 2 đến Việt Nam chỉ trong 1 năm, hy vọng rằng giải quyết các di sản thời chiến như chất độc da cam có thể trở thành một phương tiện để tăng cường quan hệ hơn nữa.
Khi tàu sân bay Mỹ thăm Việt Nam hồi tháng 3, một trong các điểm mà thủy thủ Mỹ thăm là một trung tâm bảo trợ những người bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam.
Hoa Kỳ vừa hoàn thành một chương trình 5 năm với kinh phí 110 triệu USD để làm sạch những vùng đất bị nhiễm chất độc da cam ở sân bay Đà Nẵng - một trong những căn cứ không quân chính để chứa loại chất diệt cỏ này từ 1961 đến 1971.
Nhưng các quan chức từ Cơ quan Phát triển Quốc tế của Mỹ - những người giám sát chương trình này nói rằng khu vực Biên Hòa rộng hơn gấp 4 lần khu vực ở Đà Nẵng, một công việc khổng lồ mà dự kiến cần tới 390 triệu USD chi phí.
Theo Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS), mẫu đất từ Biên Hòa đã nhiễm độc gấp 1000 lần mức quốc tế cho phép.
Một nghiên cứu năm 2011 do một hãng tư nhân thực hiện đã khẳng định rằng đất nhiễm độc đã trải rộng từ các điểm nóng tại căn cứ này vào các ao hồ, sông lạch và mương tưới tiêu gần đó, làm tăng khối lượng đất đòi hỏi xử lý.