Việt Nam và TQ tiến tới việc hợp nhất kiếm soát qua biên giới

Theo một quan chức TQ, các kế hoạch để mở các trạm kiểm soát biên giới chung giữa Trung Quốc và Việt Nam có thể đã được thực hiện từ hồi tháng 5.

Hai nước chia sẻ một đường biên giới trên bộ dài 1280 km và đã thảo luận về một hệ thống “hai quốc gia một trạm kiểm soát” trong nhiều năm.

Trong khi các tiến trình đã bị cản trở bởi sự không sẵn sàng nhượng bộ của cả hai bên trong vấn đề lãnh thổ, một giải pháp có thể sẽ sớm đạt được theo Jian Xingchao – Phó Thị trưởng của Fanchenggang – một thành phố Trung Quốc được dự định là nơi đặt một trong 2 trạm kiểm soát như vậy.

Jian nói: “Nhiều chi tiết đang được thảo luận nhưng đó là mong muốn của cả hai bên. Vấn đề chính là bất cứ bên nào thực hiện sự kiểm tra (tại biên giới) thì đó cũng là nỗ lực thực hiện chủ quyền với bên kia. Nó là một vấn đề rất khó xử trí khi không bên nào muốn vứt bỏ quyền đó”.

Trạm kiểm soát đầu tiên, ở Fanchenggang, được dự kiến lập tại cầu Đông Hưng – Móng Cái – cây cầu đã được mở tháng 9 năm ngoái. Trạm thứ hai có thể sẽ đặt tại Youyi Guan (tức Hữu Nghị Quan) cửa khẩu tại Pingxiang.

Cả Fanchenggang và Pingxiang đều thuộc khu tự trị dân tộc Zhuang tỉnh Quảng Tây. Trạm kiểm soát đầu tiên sẽ kết nối với thành phố Móng Cái ở tỉnh Quảng Ninh phía Bắc Việt Nam và trạm thứ hai sẽ kết nối với thị trấn Đồng Đăng ở tỉnh Lạng Sơn.

Jian nói nhà chức trách đang thảo luận việc thành lập các khu vực trung lập mà ở đó các quan chức hải quan Việt Nam và Trung Quốc có thể làm việc cùng nhau mà không có bất kỳ lo ngại nào về vấn đề lãnh thổ.

Jian nói: “Khu vực đó có thể không thuộc Trung Quốc hay Việt Nam, hoặc bạn có thể nói nó thuộc về cả hai bên”. Nhưng Jian cũng nói rằng các vấn đề pháp lý kéo theo của việc mở những cơ sở chung như vậy vẫn chưa được giải quyết và vẫn đang trong quá trình thảo luận.

Đối với Bắc Kinh, sự phát triển của hệ thống “hai quốc gia một trạm kiểm soát” có thể là một kích thích cho tham vọng phát triển liên kết thương mại và ngoại giao gần gũi hơn với những người láng giềng phía Nam – tất cả đều là thành viên của ASEAN. Khối ASEAN không chỉ là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Trung Quốc mà còn là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất thế giới.

Nói về vị trí của nó trên biên giới, Bí thư tỉnh ủy Quảng Tây Peng Qinghua cũng nhấn mạnh rằng khu vực miền Nam có vai trò chiến lược trong sáng kiến Vành đai và Con đường – một kế hoạch của Trung Quốc nhằm tăng cường liên kết thương mại và cơ sở hạ tầng với các nước từ châu Á đến châu Phi và châu Âu.

Việt Nam là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc trong các nước ASEAN năm ngoái, thế nên việc thử chia sẻ biên giới trong hệ thống các trạm kiểm soát chung của họ là một lựa chọn tự nhiên bất chấp xung đột hàng thập kỷ giữa họ.

Dưới hệ thống hiện tại, xe cộ và các cá nhân đi từ nước này sang nước kia phải đi qua 2 trạm kiểm soát ở mỗi hướng.

Lê Hồng Hiệp, một nhà nghiên cứu trong chương trình Nghiên cứu Việt Nam tại Viện Yusof Ishak của Singapore nói rằng ông lạc quan về hệ thống mới này. Ông nói: “Nó có thể là một ví dụ tốt về cách hai nước làm việc chung với nhau để thúc đẩy lợi ích hai bên và xử lý quan hệ của họ theo cách thích hợp hơn để đẩy lùi tranh chấp Biển Đông”.

Đối với Việt Nam, kế hoạch này sẽ giúp tăng tính minh bạch của hoạt động hải quan – điều sẽ giúp ích cho cuộc chiến chống tham nhũng qua biên giới.

Thêm nữa, khi hầu hết xuất khẩu qua biên giới của Việt Nam sang Trung Quốc là hàng nông sản, một hệ thống nhanh chóng hơn sẽ là lợi ích cho cả người nông dân và các công ty phân phối, giúp họ đưa sản phẩm của mình đến người tiêu thụ cuối cùng nhanh chóng hơn. 

Theo SCMP