Phan Văn Khải – một Thủ tướng Việt Nam được đào tạo ở Liên
Xô đã giúp đất nước ông chuyển mình từ nền kinh tế kế hoạch hóa và xây dựng
quan hệ mạnh mẽ hơn với Hoa Kỳ, đã qua đời thứ 7 tuần trước ở thành phố Hồ Chí
Minh ở tuổi 84.
Sự qua đời của ông Khải đã được đưa tin rộng rãi tuần này
trên các phương tiện truyền thông nhà nước quản lý. Báo Nhân Dân – tờ báo chính
thức của Đảng Cộng sản đưa tin rằng ông qua đời vì tuổi già.
Ông Khải làm Thủ tướng từ 1997 đến 2006, là người được đào tạo
bài bản về kinh tế hơn các thủ tướng trước, nhưng cũng “có những hiểu biết thực
tế liên hệ gần gũi đến đời sống kinh tế của nhân dân” – theo lời ông Lê Đăng
Doanh, một trong những cựu cố vấn kinh tế của ông Khải.
Bên cạnh các thành tựu khác, ông Khải đã giúp Việt Nam vượt
qua khủng hoảng tài chính châu Á 1997-1998. Ông cũng đưa ra một đạo luận bước
ngoặt năm 1999 để một người dân thường mở cửa kinh doanh dễ dàng hơn và đóng
vai trò trung tâm trong tiến trình đàm phán để Việt Nam gia nhập WTO năm 2007.
Năm 2005, một thập kỷ sau khi Việt Nam và Mỹ bình thường hóa
quan hệ ngoại giao, ông Khải trở thành thủ tướng đầu tiên của nước Việt Nam thống
nhất đến thăm Washington.
Phát biểu với các nhà báo sau cuộc gặp Tổng thống George W.
Bush tại Nhà Trắng, ông Khải nói: “Chúng tôi có 80 triệu dân, có nghĩa là một
thị trường lớn cho các doanh nghiệp Mỹ. Và những người dân này cũng rất chăm chỉ
làm việc, sáng tạo và năng động”.
Năm 2016, dân số Việt Nam đã tăng lên khoảng 93 triệu người
và giá trị thương mại với Mỹ đã tăng từ 451 triệu USD năm 1995 lên 45 tỷ USD.
Quan hệ kinh tế và an ninh đã tăng cường trong những năm gần
đây giữa hai kẻ cựu thù, một phần vì lãnh đạo cả hai bên thấy một quan hệ mạnh
mẽ hơn là một bức tường thành chống lại sự gia tăng ảnh hưởng về kinh tế và
chính trị của Trung Quốc.
Daniel J. Kritenbrink, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam hôm thứ Ba nói
trong một tuyên bố rằng chuyến thăm Nhà Trắng năm 2005 của ông Khải “đã giúp hai
nước chúng ta vượt qua nỗi đau quá khứ của mình và nhận thức được các khả năng
không hạn chế về tương lai tươi sáng với nhau. Một nhà cải cách khiêm tốn nhưng
bền bỉ, việc là của ông sẽ ảnh hưởng đến nhiều thế hệ tiếp theo của Việt Nam”.
Phan Văn Khải sinh ngày 25/12/1933 ở huyện Củ Chi của thành
phố Hồ Chí Minh, cũng được gọi là Sài Gòn. Sau đó ông học kinh tế và ngoại ngữ ở
Plekhanov – trường đại học ở Moscow, và từ 1965 đến 1971 làm việc cho Ủy ban Kế
hoạch Nhà nước của Việt Nam.
Ông Khải được “cử vào chiến trường miền Nam” vào cuối cuộc
chiến tranh chống Mỹ, theo như truyền thông nhà nước Việt Nam đưa tin nhưng
không miêu tả chi tiết. Sau đó ông bắt đầu phát triển trong bộ máy chính quyền
thành phố Hồ Chí Minh.
Sau cùng ông trở thành Chủ tịch của Ủy ban Nhân dân thành phố
rồi trở thành Phó Thủ tướng.
Lê Thu Hương – một chuyên gia an ninh châu Á tại Viện Chính
sách Chiến lược Australia ở Canberra nói trong một email rằng ông Khải đóng vai
trò trung tâm trong thúc đẩy các chính sách “Đổi Mới” hoặc “Mở Cửa” mà Việt Nam
bắt đầu thực hiện cuối thập niên 1980 để phát triển sau chiến tranh.
Các chính sách của ông Khải để thống nhất kinh tế với các nước
bên ngoài đã vượt quá tư tưởng của Đảng Cộng sản và tinh thần bạn thù thời Chiến
tranh Lạnh – bà Hương bổ sung thêm.
Vương Hoàng Quân – một chuyên gia về lịch sử kinh tế Việt
Nam sau chiến tranh và là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Xã hội đa ngành ở Hà Nội
nói rằng ông Khải được tôn kính “không chỉ vì những nỗ lực mang lại sự thịnh vượng
cho đất nước mà còn vì nhân cách của ông”.
Chuyên gia này nói: “Sau khi từ chức, không giống nhiều cựu
lãnh đạo khác, ông sống hoàn toàn bình lặng và không bao giờ cố gắng cho thấy “tôi
là một người quyền uy”.
Ông Phan Văn Khải có một con trai là ông Phan Minh Hoàn và một
con gái là bà Phan Thị Bạch Yến. Sau khi ông Khải qua đời hôm 17/3, chính phủ
công bố quốc tang 2 ngày – trong dịp quốc tang mọi sự kiện giải trí phải bị hủy
hoặc hoãn.
Tang lễ ông Khải được tiến hành theo nghi thức quốc tang hôm
qua tại Dinh Thống Nhất ở thành phố Hồ Chí Minh và quan tài được phủ quốc kỳ cờ
đỏ sao vàng. Những người đến viếng có Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng , Thủ tướng
Nguyễn Xuân Phúc. Ông Khải được an táng sau đó tại Củ Chi, huyện quê hương ông,
bên cạnh phần mộ người vợ là Nguyễn Thị Sáu đã mất năm 2012.
Tags:
ho-so