Việt Nam với tốc độ tăng trưởng kinh tế nửa đầu năm 2018 nhanh nhất trong 8 năm qua – đang thách thức những áp lực trong các thị trường mới nổi trong khi các đối thủ Đông Nam Á khác phải đối mặt với viễn cảnh bấp bênh do chiến tranh thương mại và đồng dollar tăng giá.
Mối đe dọa của một cuộc leo thang xung đột thương mại toàn cầu đang đè nặng vào các nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu như Singapore và Malaysia trong khi Indonesia và Philippines phải đối mặt với thách thức của các khoản nợ nước ngoài khi đồng tiền của họ mất giá do đồng dollar tăng giá.
Bất chấp điều đó, sự gần gũi về địa lý với Trung Quốc của Việt Nam và lịch sử quan hệ kinh tế và chính trị của họ với Bắc Kinh đang trả “cổ tức”. Đối mặt với áp lực chi phí do Mỹ tăng thuế, các nhà sản xuất Trung Quốc đang bắt đầu rời hoạt động sản xuất khỏi quê hương đến những địa điểm rẻ hơn ở châu Á như Việt Nam và Bangladesh. Các hãng của Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan cũng đã đầu tư vào Việt Nam.
Nhiều nước khối ASEAN đang ở địa vị kinh tế mạnh hơn nhiều so với thời kỳ khủng hoảng tài chính cuối thập niên 1990. Nhưng sự biến động mới nhất từ nỗi lo lắng của các thị trường đang nổi cùng với sự va chạm thương mại toàn cầu đã làm tăng câu hỏi về ai sẽ bị ảnh hưởng nặng nhất? Sự lây lan trong khu vực sẽ như thế nào? Và làm sao để hạn chế tác động của đồng tiền yếu đi và thất thoát.
Các nhà lập chính sách và lãnh đạo kinh doanh đang gặp nhau ở Hà Nội trong Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN sẽ nỗ lực thảo luận những cách để giảm bớt những gì mà chiến lược gia của ngân hàng Mizuho gọi là “khẩu súng lục hai nòng Mỹ” của một Cục Dự trữ Liên bang diều hâu hơn và một Tổng thống Donald Trump “tăng đặt cược cho rủi ro chiến tranh thương mại”.
Dwyfor Evans – người đứng đầu bộ phận chiến lược châu Á – Thái Bình Dương của State Street Global Markets nói rằng: “Những gì chúng ta đang tìm kiếm hiện nay là một tín hiệu nhỏ của các thị trường đang nổi, bởi vì một số thị trường nhất định không cho thấy tiêu cực”.
“Nếu Mỹ không thể bù đắp được lượng hàng do nhập khẩu ít hơn từ Trung Quốc bằng cách tái sản xuất thì các nhu cầu mạnh mẽ ở Mỹ sẽ phải tìm kiếm những nguồn khác. Tôi sẽ không nhập khẩu đồ chơi từ Trung Quốc. Thay vào đó tôi sẽ nhập từ Việt Nam, vì thế chiến tranh thương mại và chủ nghĩa bảo hộ thực sự kết thúc theo cách tích cực cho Việt Nam”.
Đầu tư nước ngoài
Việt Nam đã nhận được khoảng 11,25 tỷ USD đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ tháng 1 đến tháng 8, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm ngoái theo như Bộ Kế hoạch Đầu tư công bố tháng trước. Năm 2017, Việt Nam nhận được FDI kỷ lục là 17,5 tỷ USD.
Robert Subbaraman, đứng đầu bộ phận các nền kinh tế đang nổi của ngân hàng Nomura nói với CNBC hôm qua rằng: “Nhiều công ty đang xây dựng lại. FDI chảy vào (Việt Nam) rất mạnh và đang cung cấp cân bằng tốt về hỗ trợ thanh toán của Việt Nam”.
Mặc dù tình hình hiện tại khá tốt, Subbaraman nói Việt Nam phải cẩn trọng về mặt tài chính. Các nhà làm chính sách phải chắc chắn thâm hụt ngân sách không phồng lên và nền kinh tế không trở nên quá nóng. Bởi vì những điều đó “thường xảy ra khi bạn có một dòng tiền rất mạnh và các công ty di chuyển vào nước mình”.
Michael Langford – Giám đốc điều hành tại Airguide – một đơn vị tư vấn nói căng thẳng thương mại Trung- Mỹ “về mặt chính trị sẽ làm siết chặt quan hệ Việt Nam với Trung Quốc”.
Ông nói thêm rằng: “Nhiều công ty Trung Quốc đã xây nhà máy ở Việt Nam. Các công ty từ sản xuất pin như Vision đến nội thất và dệt may”.
Việt Nam có thể sẽ là nạn nhân của chiến tranh thương mại khi dịch chuyển chuỗi giá trị từ dệt may biên độ thấp sang các sản phẩm công nghệ cao.
Vishnu Varathan của ngân hàng Mizuho trong một nghiên cứu về kinh tế khu vực hàng quý xuất bản hôm 7/8 nói rằng “Chúng ta trông đợi rằng tăng trưởng dài hạn trong đầu tư vào Việt Nam tiếp tục là đề xuất hấp dẫn khi dòng chảy tự nhiên của các ngành công nghiệp rời khỏi Trung Quốc đã bị thúc đẩy bởi rủi ro chiến tranh thương mại”.
Việt Nam là một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thương mại với tỉ trọng thương mại bằng 200% so với GDP và vẫn đang gia tăng.
Dòng vốn FDI vào Việt Nam dự báo vẫn ở mức cao trong năm 2018 do các ngành sản xuất dẫn đầu khi nó chiếm gần 50% dòng vốn. Ngân hàng Standard Chartered dự kiến cả vốn FDI đăng ký và thực hiện sẽ đạt gần 15 tỷ USD trong năm 2018 chứ không lên đến 21 tỷ USD như năm 2017.
Chuyên gia kinh tế Chidu Narayanan của ngân hàng Standard Chartered nói: “Việt Nam có lợi từ việc tham gia vào các hiệp ước thương mại khu vực, một dân số trẻ và được đào tạo, một lực lượng lao động vẫn còn rẻ và tăng trưởng, và vị trí địa lý gần Trung Quốc. Những điều này có thể sẽ tiếp tục thu hút mạnh dòng vốn FDI trong những năm tới”.