Người Việt đừng để bị ngộ độc vì thuyết âm mưu trên mạng xã hội

Thời gian vừa qua, sau khi Chủ tịch Trần Đại Quang từ trần, trên mạng xã hội đã bắt đầu rộ lên một loạt các thuyết âm mưu do một số người bịa đặt, suy diễn vô căn cứ nhưng lại phán như thánh. Đầu tiên là các thuyết phán về nguyên nhân cái chết với những câu chuyện được người ta vẽ ra mang đậm màu sắc ly kỳ huyền bí như trong tiểu thuyết trinh thám. Những thuyết này có thể khác nhau về tình tiết và cách mô tả nhưng điểm chung của nó là nói đông nói tây rồi cuối cùng cũng quy kết lại là do đấu đá thanh trừng trong nội bộ.

Loại thuyết thứ hai thì bắt đầu xoay sang vấn đề là do thân nước này không thân nước kia cho nên bị ám hại. Nếu như không nhẹ dạ cả tin thì quý vị khán thính và độc giả có thể thấy được một thực tế là có rất nhiều clip, bài viết được giật một cái title gây sốc nhưng nội dung bên trong lại có rất ít thông tin liên quan đến cái title đó mà chủ yếu là cóp nhặt những chuyện tào lao đâu đâu để nói. 

Một số bài viết hoặc clip khác nói với giọng cả quyết, chắc như đinh đóng cột với các sự kiện, thời gian và địa điểm cụ thể khiến cho người đọc người nghe tin đến sái cả cổ. Tuy nhiên duy nhất có một điều bị các tác giả này lờ đi hoặc đề cập đến một cách rất là phớt qua, đó là nguồn tin. Cái quan trọng nhất trong hoạt động truyền thông báo chí là nguồn tin. Thông tin có chính xác hay không, chính xác đến đâu là ở nguồn tin. 

Trong báo chí phương Tây hay có một cụm từ quen tai là “một nguồn tin giấu tên cho biết”. Tuy nhiên cái “nguồn tin giấu tên” này phải là 1 người có thật, phải có bằng chứng là bản ghi âm lời nói hoặc văn bản mà nguồn tin đó đưa cho nhà báo. Có nghĩa là khi mà có vấn đề gì xảy ra và phải đối mặt với cơ quan chức năng thì nhà báo phải có bằng chứng để chứng thực được là cái nguồn tin đó là có thật chứ không phải anh ta hoặc chị ta phịa ra rồi bảo là do “nguồn tin giấu tên” nói. 

Vậy nhưng trên mạng xã hội tiếng Việt, các nội dung thuyết âm mưu như tôi nói ở trên đều không hề có nguồn tin hoặc nguồn tin mập mờ hoặc là tác giả nghe nói. Mà từ nghe nói trong thói quen ngôn ngữ của chúng ta thì có khi bao gồm cả việc nghe được từ tin đồn vỉa hè hoặc là nghe từ một người nhưng người đó không phải người chứng kiến sự việc mà cũng lại nghe từ một người khác. Cái cơ chế tin đồn như vậy cứ tiếp tục nhân lên theo kiểu “một đồn mười, mười đồn trăm”. 

Một hình thức khác trên mạng xã hội mà hiện nay cũng hay khiến người xem ngộ nhận. Đó là những bức ảnh được bắn chữ vào. Chẳng hạn vừa mới đây có một bạn gửi tin nhắn vào fanpage Bản tin quân sự - Youtuber hỏi rằng trên mạng có bức ảnh chụp cố Tổng Bí thư Đỗ Mười và được bắn một đoạn chữ vào như hình dưới đây. Bạn đó có hỏi tôi là chuyện này có đúng không. Tôi đã trả lời rằng một nhà lãnh đạo cấp cao như cố Tổng Bí thư Đỗ Mười thì không bao giờ lại sử dụng ngôn từ như trong ảnh. Cá nhân tôi thì tôi thấy lối hành văn và ngôn từ trong đoạn text được bắn vào ảnh này đọc lên đã thấy mang phong cách của những thành phần thuộc phe tự nhận là “quốc gia chống cộng”. 

Chúng ta sẽ đặt ra một câu hỏi là rõ ngay thật giả. Nếu bảo những lời như trong ảnh là do cố Tổng bí thư Đỗ Mười nói thì ông nói ở đâu? Có được ghi lại trong tài liệu, văn kiện nào đáng tin cậy hay không? Hoặc giả nếu đây là lời nói riêng với một người nào đó thì là người đó viết sách, viết hồi ký kể lại hay như thế nào? Nói tóm lại: Để không bị lừa bịp trên mạng xã hội, mỗi khi tiếp nhận một tin tức, việc đầu tiên chúng ta cần nhớ là xem nội dung thông tin có nguồn gốc không hay chỉ là chuyện tự suy diễn tự bịa đặt ra. 

Nói đến những chuyện ly kỳ thần bí xoay quanh những sự kiện quốc tang của Việt Nam gần đây, có lẽ cũng cần nhắc đến một chuyện nhảm nhí nhưng được khá nhiều người bàn tán. Đó là khi Chủ tịch Trần Đại Quang mới qua đời, trên mạng xã hội lại xuất hiện tin đồn nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười cũng mất trong ngày 21/9. Từ tin đồn đó, các vị tự nhận là “pháp sư” và “nhà phong thủy” này nọ bắt đầu chém gió phần phật về cái gọi là trùng quốc tang. Họ bảo rằng trùng quốc tang thì là điềm gở này gở nọ cho đất nước. Nhưng đến bây giờ thì công chúng đã thấy rõ rằng tin đồn nguyên TBT Đỗ Mười cũng từ trần ngày 21/9 là tin giả. Do nó là tin giả cho nên chuyện trùng quốc tang là chuyện vớ vẩn. 

Chúng ta đang có một đất nước ổn định về an ninh trật tự, kinh tế đang có đà tăng trưởng, công cuộc chống tham nhũng đang có tiến triển tích cực, nhiều nếp nghĩ và thói quen quan liêu hách dịch trong bộ máy công quyền đang giảm thấy rõ, tiến bộ xã hội có những thành tựu rõ ràng đáng ghi nhận, vị thế đất nước trên trường quốc tế được nâng lên, tiếng nói của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới được bạn bè lắng nghe coi trọng. Đó là những nền tảng vững chắc đảm bảo cho tiền đồ của dân tộc ta. 

Trong xu hướng chung đó, tuy rằng việc Chủ tịch nước Trần Đại Quang đột ngột qua đời khi đang tại nhiệm có là một tổn thất lớn cho Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam, tuy rằng chỉ trong nửa tháng Việt Nam phải chịu hai quốc tang có là nỗi buồn đau ít có nhưng cơ bản những việc đó sẽ không ảnh hưởng gì đến tiền đồ của quốc gia, dân tộc. Bởi lẽ quy luật sinh lão bệnh tử là quy luật tự nhiên của đời người và có tác dụng bình đẳng với tất cả mọi loài không phân biệt cao thấp, sang hèn. Các vị lãnh đạo nhà nước cũng không ra ngoài quy luật đó. 

Để kết lại bài viết này, tôi xin lưu ý quý vị độc giả rằng trong mấy chục năm qua, những người tự nhận là “quốc gia chống cộng” đã hí hửng hết lần này đến lần khác. Họ ở bên nước ngoài, mỗi lần thấy ở Việt Nam xảy ra một sự việc gì đó thuộc dạng tổn thất, sai lầm là lại vui mừng phấn khởi cho rằng đấy là dấu hiệu “cộng sản suy tàn”. Không nói gì xa xôi, hồi xảy ra sự cố môi trường Formosa, có những người ở hải ngoại đã ví von sự cố này như nạn đói năm Ất Dậu với hàm ý rằng nạn đói ấy đã dẫn đến chính quyền thực dân xâm lược bị lật đổ thì sự cố Formosa cũng sẽ dẫn đến thay đổi chế độ. 

Hoặc là cũng ở hải ngoại lại có những thành phần tối ngày ngồi trích dẫn sấm Trạng Trình để tiên tri dự đoán năm nọ năm kia thì “cộng sản Việt Nam sẽ sụp đổ”. Lúc thì thề thốt năm 2016 sập, lúc thì cả quyết năm 2017 sập. Thế rồi năm nay là năm 2018 rồi, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn nắm vững chính quyền, Việt Nam chẳng những chẳng hỗn loạn suy đồi mà thế và lực tổng hợp lại đang ngày một đi lên. Tuy vậy những người thề thốt kia cũng không thể biến thành con nọ con kia như lời thề và dĩ nhiên là cuộc sống lại chưa được như thuật toán lập trình để họ có thể biến mất trong một nốt nhạc sau khi lời tiên đoán của họ bị chứng thực là sai. 

Do vậy, quý vị hãy là những người tiêu dùng thông thái. Ăn phải thực phẩm bẩn thì dễ mắc ung thư và các loại bệnh nan y còn tiêm nhiễm phải tin tức bẩn thì rất dễ mắc chứng bệnh bất mãn, cực đoan, suy nghĩ tiêu cực. Chứng bệnh do tin tức bẩn và sai trái gây ra là tâm bệnh và cũng nguy hiểm không kém gì các bệnh hiểm nghèo.