Học giả Campuchia: Giới trẻ nên nhìn Việt Nam tích cực và thực dụng hơn

Bài báo sau đây là của hai học giả Campuchia đăng trên trang NewMandala.org tháng 4 năm ngoái viết về vai trò của giới trẻ trong việc định hình quan hệ với Việt Nam.

Campuchia đã là nạn nhân lâu dài của những người hàng xóm nổi lên - Thái Lan và Việt Nam. Năm 1863 để đảm bảo Campuchia vẫn duy trì thống nhất như một quốc gia và không bị nuốt chửng bởi hai người hàng xóm mạnh hơn, vua Norodom đã quyết định mời Pháp làm người bảo hộ cho Campuchia. Một thế kỷ sau, với ý định thống trị và đưa Đông Dương vào một khối cộng sản dưới quyền họ kiểm soát, Việt Nam đã đưa quân vào Campuchia trên danh nghĩa giải phóng Campuchia khỏi chế độ diệt chủng Khmer Đỏ năm 1979.

Tuy nhiên, vì sự gia tăng áp lực ngoại giao và kinh tế từ cộng đồng quốc tế, Việt Nam bị ép phải rút quân khỏi Campuchia năm 1989. Cảm xúc chống Việt Nam kinh niên trong người Campuchia hoặc được gọi là “hội chứng Việt Nam” đã duy trì từ đó.

Một trong các thách thức lớn nhất trong quan hệ song phương Việt Nam - Campuchia là nhận thức của người Campuchia, những người thậm chí từ trước năm 1979 đã nhìn Việt Nam như một mối đe dọa lâu dài cho đất nước Campuchia. Như điều đã được nhấn mạnh trên báo Phnome Penh Post: “khá rõ ràng, các hình thức chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Campuchia đối với Việt Nam và cộng đồng người Việt thiểu số ở Campuchia không phát triển trong một khoảng trống lịch sử mà phát triển để đối phó với khuynh hướng bành trướng của nhà nước đế quốc trước thuộc địa”. Việt Nam đã xâm lấn Prey Nokor, bao gồm Kampuchea Krom ( một lãnh thổ Campuchia trước đây) và đặt nó vào thành thành phố của mình, hiện nay gọi là thành phố Hồ Chí Minh.

Những câu chuyện như vậy và các chuyện tương tự khác về tư tưởng Việt Nam cướp đất đã được dạy trong các trường học Campuchia và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hơn nữa, các ví dụ đương thời về tranh chấp lãnh thổ đang tiếp diễn giữa Campuchia và Việt Nam cũng thúc đẩy thêm các nhận thức như thế. Một học giả Campuchia thừa nhận rằng tranh chấp lãnh thổ, được hòa trộn bởi chủ nghĩa dân tộc chống Việt Nam đã được đà từ cuộc bầu cử quốc gia năm 2013 và xu hướng này không có vẻ gì là sẽ phai mờ sớm.

Chính phủ Hoàng gia Campuchia dưới sự lãnh đạo của Hun Sen đã tích cực bình thường hóa và hàn gắn quan hệ với Việt Nam. Tháng 1/2015, trong chuyến thăm của ông Lê Hồng Anh - Ủy viên Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam, Hun Sen kêu gọi với người đồng nhiệm Việt Nam giữ bình tĩnh để duy trì hòa bình và ổn định ở dọc biên giới. Cùng năm đó, Hun Sen cũng hỏi mượn bản đồ gốc của Campuchia từ Liên Hợp Quốc để thẩm tra tiến trình phân định biên giới đang diễn ra giữa hai nước.

Mặc dù nỗ lực này không mang lại một kết quả tốt, bởi vì cả hai bên không đạt được thỏa thuận chung, công chúng ở Campuchia có xu hướng nhìn nó như một nỗ lực chính để giải quyết tranh chấp biên giới. Hơn nữa, hợp tác song phương nhiều hình thức giữa hai nước đã được sáng kiến và gia tăng. Đã có nhiều hợp tác trong thương mại, đầu tư, quan hệ hai quân đội và hai chính phủ nhưng một trong những khuôn khổ quan trọng nhất trong quan hệ hai nước mà có vẻ chưa nhận được nhiều chú ý là kết nối nhân dân.

Thanh niên Campuchia, thế hệ sinh ra sau này của dân tộc Campuchia, có vai trò quyết định đến việc tăng cường và làm sâu sắc hơn quan hệ giữa hai  nước.

Bất chấp nhiều sáng kiến như chương trình trao đổi thanh niên mà cả hai chính phủ đã giới thiệu để cứu vãn rắc rối giữa hai nước, thanh niên của cả hai nước vẫn có vai trò quan trọng.

Trước hết, thanh niên Campuchia phải học và hiểu lịch sử của họ. Chỉ có vậy họ mới nhìn thấu được lịch sử của mình để có thể phán xét và quyết định lý trí khi các vấn đề liên quan đến quan hệ Việt Nam - Campuchia xuất hiện. Như Chheang Vannarith lưu ý, hiểu biết lịch sử rõ ràng có thể giúp thúc đẩy hòa giải giữa hai nước cựu thù vì lịch sử cung cấp trí tuệ cho hướng đi tương lai.

Thứ  hai, thanh niên Campuchia phải học để phát triển sự cởi mở và tích cực. Thay vì mắc kẹt vào thế giới quan tiêu cực chống Việt Nam, họ nên học để vứt bỏ hội chứng Việt Nam bằng cách cởi mở hơn và thực tế hơn trong suy nghĩ và thái độ của mình. Mặc dù Campuchia và Việt Nam từng là hai cựu thù, cả hai nước hiện nay là thành viên ASEAN. Do đó, thiết lập kết nối nhân dân nhiều hơn và tăng cường hơn giữa hai nước láng giềng là điều quan trọng sống còn. Tuy nhiên bất kỳ nối kết nào dù ở một cấp nhỏ nhất sẽ không phát triển trừ khi thanh niên Campuchia bắt đầu học để nhìn những người Việt Nam như là bạn chứ không phải kẻ thù truyền thống.

Thứ ba, thanh niên Campuchia cũng phải học để tư duy và hành động như một công dân toàn cầu. Sống trong cộng đồng toàn cầu, đặc biệt là trong ASEAN, thế hệ trẻ Campuchia nên sống hòa bình và hòa thuận với các dân tộc khác, đặc biệt là Việt Nam. Mặc dù Việt Nam luôn không được đón nhận tốt trong người Campuchia, cả già và trẻ, đất nước này vẫn là điều quan trọng sống còn với an ninh Campuchia. Bởi vì sự gần gũi về địa chính trị của nó với Campuchia. Về mặt này, khả năng kiềm chế để không khinh bỉ bất kỳ cái gì mang tên Việt Nam hoặc người Việt Nam là điều cực kỳ quan trọng đối với những người trẻ của Campuchia nếu họ muốn được xem như các công dân toàn cầu.

Cuối cùng, thanh niên Campuchia cần phải tham gia vào tất cả các lĩnh vực tri thức và kỹ năng phát triển. Một vấn đề Campuchia đang đối mặt và sẽ tiếp tục đối mặt trong tương lai gần là thiếu văn hóa đọc. Vì thế, nếu Campuchia muốn trở thành một nước thu nhập trên trung bình vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2050 theo như chiến lược phát triển quốc gia 2014 - 2018 thì sự phát triển của một cộng đồng người Campuchia dựa trên hiểu biết là hoàn toàn cần thiết.

Do vậy, thanh niên Campuchia, những người là tương lai của Campuchia có vai trò trụ cột. Họ có thể là những kỹ sư của con đường phát triển hoặc chính sách ngoại giao trong tương lai của Campuchia hoặc là thuyền trưởng của con tàu Campuchia tương lai. Quan trọng nhất, họ có thể là những đại sứ của Campuchia trong việc tạo ra những người có trách nhiệm nâng cao hình ảnh của Campuchia trong khu vực và trên vũ đài thế giới. Họ có vai trò tích cực và cơ bản trong nỗ lực của Campuchia nhằm tăng cường quan hệ  với Việt Nam. Tất cả những vai trò này đòi hỏi những người Campuchia có hiểu biết, cởi mở, thực dụng và hướng ngoại.

Theo New Mandala