Vì sao tàu sân bay Mỹ không thể cập cảng mà neo bên ngoài cảng ở Đà Nẵng?

Ngày 5/3, tàu sân bay năng lượng hạt nhân Carl Vinson thăm Việt Nam. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1975 tàu sân bay Mỹ thăm Việt Nam, tượng trưng cho quan hệ hợp tác quân sự Việt Mỹ không ngừng nồng ấm, phương tiện tác chiến ở cấp cao nhất như tàu sân bay đã có thể tiến hành thăm viếng bình thường. Việc này cũng có nghĩa là sự hiện diện quân sự của Mỹ ở vùng biển Đông Nam Á tiến thêm một bước.

Hải quân Mỹ đồng thời phái một tàu khu trục tên lửa và một tàu tuần dương đi cùng tàu sân bay Carl Vinson thăm Việt Nam. Tổng lượng giãn nước của cả ba tàu chiến Mỹ vượt qua 120.000 tấn cho nên đây là hoạt động quân sự lớn nhất của Mỹ ở Việt Nam sau 43 năm kết thúc chiến tranh. Điều đó khiến nhiều người trong giới truyền thông Trung Quốc phải hét lên.

Nhưng từ quá trình tàu Mỹ thăm Việt Nam, cùng với sự sắp xếp của Việt Nam thì đây chỉ là “phô diễn”, không có gì đáng lo.

Người phát ngôn của tàu Carl Vinson cũng nói trên tàu rằng Hải quân Mỹ là hải quân toàn cầu, đến thăm Việt Nam chỉ là một hành động bình thường. Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng tuyên bố tàu thuyền Mỹ thăm Việt Nam là việc mà tháng 11 năm ngoái khi Tổng thống Mỹ thăm Việt Nam, lãnh đạo cấp cao hai bên đã thống nhất. Nội dung chuyến thăm gồm nghi thức hoan nghênh, các lễ tiết, giao lưu kỹ thuật và thể dục...

Lần này tàu chiến Mỹ thăm Việt Nam, cái địa điểm đến thăm rất khiến người ta suy đoán ý tứ. Nó là Đà Nẵng. Đây là nơi từng khiến người Mỹ thương tâm vô cùng. Tháng 3/1965, 3500 lính thủy quân lục chiến Mỹ từ cảng Đà Nẵng đổ bộ lên, bắt đầu trực tiếp tham gia cuộc chiến kéo dài đến 8 năm. Tháng 3/1973, quân Mỹ tại Đà Nẵng hạ quốc kỳ, thừa nhận thất bại tại Việt Nam, bắt đầu rút đi.

Hôm nay, sau 45 năm, cũng đúng tháng 3, quân Mỹ lại đến Việt Nam, thêm nữa lần này quân Mỹ đến Việt Nam là tàu sân bay Carl Vinson lượng giãn nước 90.000 tấn và còn neo đậu tại Đà Nẵng.

Liệu đây có phải là một sự trùng hợp lịch sử hay không? Đáp án e rằng chỉ có người Mỹ mới biết.

Điều khiến nhiều người ngạc nhiên là Đà Nẵng không phải nơi thích hợp để neo đậu siêu tàu sân bay. Carl Vinson cơ bản không thể cập bến tại cảng Đà Nẵng, mà phải neo ở ngoài cảng, các nhân viên trên tàu phải dùng các tàu xuồng nhỏ để lên bờ.

Thực ra Việt Nam có một cảng đặc biệt thích hợp để cho siêu tàu sân bay cập bến, đó chính là cảng Cam Ranh. Mấy năm nay, các tàu nước ngoài đến thăm chủ yếu đều đến cảng quốc tế Cam Ranh. Như vậy, lần này tàu Mỹ vì sao không neo ở đấy mà lại đến Đà Nẵng?

Cam Ranh nằm ở phía Đông Nam Việt Nam. Lấy nó làm tâm điểm thì bán kính tác chiến của lực lượng trên không và trên biển đều thích hợp, thành phố Tam Á, quần đảo Hoàng Sa, Trung Sa, Trường Sa đều nằm trong cự ly cách Cam Ranh 600 đến 700 km. Điều này có nghĩa là tàu chiến hay máy bay khởi hành từ Cam Ranh, chỉ cần thời gian rất ngắn có thể đến được những nơi vừa nói.

Vịnh Cam Ranh đi vào nội địa 17 km, do hai bán đảo ôm vòng thành hai cái vịnh bên trong bên ngoài hình hồ lô. Bên trong là vịnh Cam Ranh diện tích 60 km2, cửa vịnh chỉ rộng 1300m, cảng ngoài là Bình Ba, độ sâu từ 10 đến 22m, cửa vịnh rộng khoảng 4000m, ngoài cửa vịnh nước sâu từ 30m trở lên. Độ sâu này có thể neo được tàu sân bay, được cho là một trong những cảng nước sâu tốt nhất thế giới. Nó đồng thời nằm tại vị trí đường thủy trọng yếu nối giữa Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, có giá trị chiến lược cực kỳ quan trọng.

Nước Mỹ trong giai đoạn 1965 - 1967 từng đầu tư hơn 3 tỷ USD xây dựng mở rộng cảng Cam Ranh, trong đó gồm 1 căn cứ không quân, 2 đường băng dài 2800m cùng với gia cố nhà chứa máy bay.

Sau khi Mỹ thất bại tại Việt Nam, Việt Nam nhanh chóng dựa vào Liên Xô, Cam Ranh thành một cứ điểm quan trọng của Hạm đội Thái Bình Dương của Liên Xô. Ở thời kỳ đỉnh cao, hạm đội Thái Bình Dương của Liên Xô có tổng cộng 13 vạn người, trừ hai tàu sân bay, 110 tàu ngầm các loại còn có 90 tàu mặt nước cỡ lớn. Thực lực đó so với Hạm đội Thái Bình Dương của đối thủ Mỹ về mặt số lượng thì chiếm ưu thế tuyệt đối.

Là một trong những điều kiện quan trọng của hiệp ước đồng minh Xô Việt, năm 1979 Việt Nam giao căn cứ Cam Ranh cho Liên Xô sử dụng, Việt Xô ký hiệp ước với thời hạn 25 năm. Liên Xô bố trí tại Cam Ranh các trang bị hậu cần hải quân và trinh sát, cơ sở sửa chữa tàu ngầm và căn cứ tên lửa, phái một bộ phận Hạm đội Thái Bình Dương đến đóng ở Cam Ranh, đồng thời khống chế hoàn toàn vùng biển bên ngoài Việt Nam, khiến địa bàn hoạt động của bộ phận này trải dài từ Bắc vào Nam hơn 2000 km.

Do coi trọng khu vực viễn đông Thái Bình Dương, Hải quân Liên Xô từ đầu thập niên 1980 không ngừng tăng cường thực lực hạm đội Thái Bình Dương, ra sức xây dựng các căn cứ hải quân không quân lấy Cam Ranh làm tâm, liên tục phái các tàu chủ lực từ châu Âu đến khu vực duyên hải Trung Quốc. Đầu năm 1979, vì quan hệ Trung Việt bị phá vỡ, Liên Xô dự đoán Trung Quốc có thể có hành động quân sự với Việt Nam, đe dọa căn cứ hải không quân trọng yếu của họ ở Đông Nam Á là Cam Ranh.

Vì vậy ngày 5/2/1979, Liên Xô phái một biên đội gồm tàu sân bay, tàu tuần dương và tàu đổ bộ xe tăng đến Tây Thái Bình Dương. Sau khi biên đội này khởi hành 12 ngày thì chiến tranh Trung Việt nổ ra. Sau đó, năm 1982, một tàu sân bay nữa được biên chế cho hạm đội Thái Bình Dương, đánh dấu hạm đội này trở thành hạm đội lớn thứ 2 của Liên Xô.

Sau khi Liên Xô giải thể, Nga vì không có khả năng bỏ ra mỗi năm 200 triệu USD thuê nên tháng 5/2002 đã trả lại Cam Ranh.

Qua 60 năm phát triển, hiện nay Việt Nam đã có một hệ thống phòng thủ biển tương đối hoàn thiện nhất trong các nước Đông Nam Á. Hệ thống phòng thủ biển này do nhiều loại hình vũ khí từ trên bờ, trên không, trên mặt biển và dưới lòng biển hợp thành và gồm nhiều chủng loại vũ khí gồm cả mới và cũ kết hợp, số lớn lấy vũ khí Nga làm chủ yếu.

Do kinh tế Việt Nam dựa chủ yếu vào chể chế thương mại thế giới hiện hành, cho nên Việt Nam sẽ không dựa hẳn vào một nước lớn như trước mà điều phù hợp nhất với lợi ích của Việt Nam là đa dạng quan hệ với các nước lớn.

Tàu sân bay Mỹ neo tại cảng Đà Nẵng, chính là phản ánh quan hệ tinh tế Việt Mỹ. Do vịnh Cam Ranh nhạy cảm hơn, nếu tàu sân bay Mỹ neo ở đó, như vậy sẽ quá rõ ràng về mức độ hợp tác quân sự hai bên, mà điều này sẽ dẫn tới sự biến đổi cục diện ở trong khu vực, đồng thời cũng không phải là điều Việt Nam muốn thấy. Tuy truyền thông Mỹ cổ vũ hợp tác Mỹ Việt, nhưng chiến tranh Việt Nam vẫn là một trở ngại chưa thể vượt qua giữa hai nước. 

Theo Sina