Khi phương Tây đánh giá về mối đe dọa do tham vọng hải quân của Trung Quốc đặt ra, có một xu hướng cơ bản là họ đặt toàn bộ mối quan tâm vào Biển Đông. Điều này có thể hiểu được vì củng cố ở đây có thể cung cấp cho Bắc Kinh một lượng dầu khí khổng lồ và tiềm năng kiểm soát tuyến đường biển mà 40% tàu thuyền thế giới phải đi qua.
Nhưng đây chỉ là một biểu lộ rõ ràng nhất của chiến lược biển Trung Quốc. Một phần quan trọng khác, một thứ khó nhận biết hơn nhiều, là sự gia tăng ảnh hưởng của Bắc Kinh trong xây dựng và sửa chữa các đường cáp đáy biển - một hoạt động ảnh hưởng đến hầu hết thông tin trên internet. Để hiểu tổng thể “trò chơi lớn” của Trung Quốc trên biển, bạn phải nhìn xuống cả đáy biển.
Mặc dù mọi người có xu hướng nghĩ các vệ tinh và các tháp thu phát sóng là trái tim của internet, bộ phận quan trọng nhất lại là 380 tuyến cáp ngầm tải hơn 95% dữ liệu và kênh thoại giữa các lục địa. Phần lớn chúng được Mỹ và đồng minh xây dựng để bảo đảm rằng (ít nhất là trong quan điểm của phương Tây) chúng sẽ được cài đặt “sạch sẽ” và không có chỗ cho đối thủ cài cắm các thiết bị gián điệp. Những người khổng lồ internet của Mỹ gồm Google, Facebook và Amazon đang thuê hoặc mua nhiều tuyến cáp từ chủ yếu là các hãng vận hành viễn thông tư nhân đã xây dựng chúng.
Nhưng giờ đây tập đoàn công nghệ Huawei của Trung Quốc - đơn vị dẫn đầu đang chuẩn bị cung cấp mạng viễn thông 5G toàn cầu đã hướng vào biển. Dưới bộ phận Huawei Marine Networks, họ đang xây dựng hoặc nâng cấp gần 100 tuyến cáp ngầm trên khắp thế giới. Năm ngoái họ đã hoàn thành một tuyến cáp dài gần 4000 dặm từ Brazil đến Cameroon. Tuyến cáp này có một phần sở hữu của China Unicom - một đơn vị vận hành viễn thông nhà nước. Các đối thủ cho rằng các hãng Trung Quốc có thể đặt thầu thấp hơn vì họ nhận được trợ cấp từ Bắc Kinh.
Ngay khi các chuyên gia lo ngại về khả năng ‘cửa sau’ gián điệp trong công nghệ 5G của Huawei, các chuyên gia tình báo phương Tây đã phản đối sự tham gia của công ty này trong các phiên bản dưới biển bởi vì nó cung cấp nhiều cơ hội cho gián điệp hơn khi có nhiều dữ liệu hơn lại được tải trên ít đường cáp hơn.
Tất nhiên Huawei phủ nhận bất kỳ hoạt động vận động nào cho việc xây dựng những tuyến cáp mà họ đang tham gia mặc dù Mỹ và các nước khác nói rằng họ bị luật pháp Trung Quốc bắt buộc chuyển giao dữ liệu mạng cho chính phủ. Năm ngoái Mỹ đã hạn chế các cơ quan liên bang sử dụng các thiết bị 5G của Huawei và Huawei đáp trả bằng một vụ kiện ra tòa liên bang. Washington đang gây áp lực với các đồng minh của mình để làm theo họ - Đại sứ Mỹ ở Đức cảnh báo rằng cho phép các công ty Trung Quốc tham gia các dự án 5G sẽ có nghĩa là giảm hợp tác an ninh với Mỹ, tuy nhiên đây là một trận chiến khó khăn. Hầu hết các nước và các công ty cảm thấy dịch vụ di động tốt hơn là đáng giá với rủi ro an ninh.
Một động lực tương tự đang diễn ra dưới biển. Làm thế nào Mỹ giải quyết an toàn của các đường cáp ngầm? Không có cách nào để ngăn Huawei trong việc xây dựng chúng hoặc giữ cho các công ty tư nhân khỏi hợp đồng với các hãng Trung Quốc trong việc hiện đại hóa chúng mà chỉ dựa trên các ngờ vực. Tốt hơn, Mỹ phải sử dụng các khả năng gián điệp mạng và thu thập tình báo của mình để thu thập các bằng chứng xác thực về “cửa sau” và các rủi ro an ninh khác. Đây sẽ là một thách thức vì các hãng Trung Quốc là những hãng công nghệ phức tạp và gắn chặt với một nhà nước cảnh sát.
Các cửa sau không phải là vấn đề duy nhất: Các tin tức báo chí chỉ ra rằng tàu ngầm Mỹ và Trung Quốc (và cả Nga) có thể có khả năng can thiệp từ bên ngoài đường cáp. (Chính phủ Mỹ đã giữ những thông tin này chặt chẽ trong các hồ sơ mật). Và hàng ngàn trạm trung chuyển mặt đất của các đường cáp cũng sẽ là mục tiêu gián điệp.
Một khi Washington có bằng chứng thực tế về rủi ro mà họ có thể chia sẻ với đồng minh, họ có thể đặt vấn đề an ninh của các đường cáp ngầm Huawei vận hành lên chương trình nghị sự quốc tế với cùng một sức mạnh mà họ đã áp dụng để giải quyết mối lo ngại 5G của Huawei. Bằng chứng này sẽ là xương sống của một nỗ lực liên lạc chiến lược mạnh mẽ để thuyết phục các chính phủ thân thiện và các công ty phương Tây rằng làm việc với Trung Quốc sẽ không được đền đáp trong dài hạn. Ở mức độ nào đó, điều này đã xảy ra - năm ngoái Australia đã cấm Huawei tham gia vào tuyến cáp mà họ trợ cấp để kết nối Úc với đảo Solomon.
Mỹ cũng có thể phô trương cơ bắp công nghệ. Các cơ hội có thể gồm từ việc hợp tác với khu vực tư nhân để phát triển giá rẻ và từ đó cạnh tranh về giá với Trung Quốc; đổi mới các phương tiện để kiểm tra và bảo vệ thông tin trên những đường cáp mà Huawei Marine có thể bố trí; nâng cấp mã hóa trong mọi liên lạc trên nền tảng internet để khiến việc gây tổn thương cho an ninh thông tin trên đường cáp trở nên khó hơn.
Như Đô đốc Jamie Foggo - một thủy thủ tàu ngầm nói với tôi: “cáp ngầm là một phần của cơ sở hạ tầng then chốt của chúng ta và là yếu tố thiết yếu cho kinh tế toàn cầu. Mỹ phải bảo vệ tính nguyên vẹn và an ninh của chúng giống như chúng ta lo liệu cho tự do quốc tế trên vùng biển mở”. Bởi vậy, mặc dù chúng ta chắc chắn cần xem xét thách thức Trung Quốc đặt ra trên bề mặt Biển Đông nhưng chúng ta cũng cần nhìn xuống đáy biển tối tăm nữa.
https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-04-09/china-spying-the-internet-s-underwater-cables-are-next