Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng Nga và Ukraine “đã gần đạt thoả thuận” về 4 điểm quan trọng nhất của một thoả thuận hoà bình, trong khi chiến đấu ác liệt vẫn tiếp diễn ở thành phố cảng quan trọng Marupol.
 |
| Người dân rời Mariupol hôm 17/3. |
Mevlut Cavusoglu nói với tờ báo thân chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ là Hurriyet rằng đã có sự “hội tụ” ngày càng tăng giữa Nga và Ukraine sau những cuộc đàm phán căng thẳng tuần trước.
Cavusoglu nói: “Về các chủ đề quan trọng, cốt yếu, đã có sự hội tụ giữa hai bên. Đặc biệt là 4 điểm đầu tiên, chúng tôi thấy họ đã gần như đạt đồng thuận”.
Thổ Nhĩ Kỳ là nước cùng với Israel đã làm trung gian đàm phán, nói rằng Ukraine và Nga đã có tiến bộ đáng kể trong các việc: Kyiv tuyên bố trung lập và từ bỏ việc gia nhập Nato, “phi quân sự hoá” Ukraine để đổi lấy cam kết an ninh tập thể, điều mà Nga gọi là “phi phát xít hoá”, và gỡ bỏ sự hạn chế việc dùng tiếng Nga ở Ukraine.
Một thoả thuận tiềm năng sẽ đòi hỏi Nga công bố ngừng bắn và rút quân khỏi lãnh thổ Ukraine trở về các vị trí mà họ đã ở trước khi Tổng thống Nga phát động cuộc chiến tranh xâm lược hôm 24/2.
Hai nguồn tin hiểu biết về cuộc đàm phán ngày cho biết rằng: Sự thoả hiệp có thể sẽ liên quan đến việc Kyiv nhượng bộ bằng cách cấm một số nhóm nhất định và đổi tên một số đường phố được đặt theo tên những người Ukraine đã phục vụ cho Phát xít Đức chống lại Liên Xô trong Thế chiến thứ 2.
Nga cũng có thể sẽ giảm nhẹ đòi hỏi về việc yêu cầu Ukraine phải đưa tiếng Nga thành ngôn ngữ chính thức thứ hai ở nước này nếu Kyiv rút lại luật hạn chế việc dùng tiếng Nga, một trong hai nguồn tin nói.
Tuy vậy Ukraine và các đồng minh phương Tây của họ vẫn nghi ngờ về động cơ đàm phán của Nga và sợ rằng Putin có thể câu giờ để tăng viện cho lực lượng Nga và phát động một cuộc tấn công mới.
Nói với CNN hôm nay, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói các cuộc đàm phán này đáng để theo đuổi dù cho chúng chỉ có “1% cơ hội thành công” và cảnh báo rằng thất bại của đàm phán sẽ có rủi ro đưa đến “chiến tranh thế giới thứ 3”.
Ông Zelensky nói: “Chúng tôi đã chứng minh phẩm giá của nhân dân và quân đội mình… Nhưng không may là phẩm giá của chúng tôi sẽ không bảo toàn được mạng sống. Vì thế tôi nghĩ rằng chúng ta phải sử dụng bất kỳ khuôn khổ nào, bất kỳ cơ hội nào, để có khả năng đàm phán”.
Ông nói thêm rằng các lãnh đạo phương Tây đã nói với ông rằng Ukraine sẽ không được phép gia nhập Nato hay EU dù cho “về mặt công khai, cánh cửa vẫn mở”.
Linda Thomas – Greenfield, Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, đã cáo buộc Moscow không tham dự đầy đủ trong đàm phán. “Cuộc đàm phán này có vẻ là một phía”, bà nói. “Người Nga đã không hướng về bất kỳ khả năng nào cho một giải pháp đàm phán và ngoại giao”.
Mykhailo Podolyak, một cố vấn của ông Zelensky nói rằng Nga đã sử dụng tên lửa siêu thanh mới của họ là Kinzhal để tấn công các khu vực dân sự, trong lời xác nhận đầu tiên của Kyiv về việc Kremlin đã triển khai tên lửa này ở Ukraine lần đầu tiên.
Moscow tuyên bố họ đã dùng tên lửa Kinzhal – thứ mà Nga nói là có thể bay với tốc độ gấp 10 tốc độ âm thanh, hai lần trong 3 ngày qua: để phá huỷ một trạm xăng dầu gần Mykolayiv ở miền Nam Ukraine và để nhắm vào kho dự trữ đạn ở miền Tây nước này.
Lực lượng vũ trang Nga đã tiếp tục tấn công ác liệt vào Mariupol ở miền Đông Ukraine, nơi mà trạng thái của nó là điểm mấu chốt trong đàm phán, theo hai nguồn tin.
Lực lượng vũ trang Ukraine nói tình hình “khó khăn: đã có nạn đói trong thành phố, chiến đấu đường phố, người dân cố gắng rời thành phố theo cách của họ”. Lực lượng Nga đã cắt điện, nguồn sưởi và nguồn cung thực phẩm.
Các nhà chức trách ở Mariupol nói lực lượng Nga đã ném bom một trường học có khoảng 400 dân thường đang trú ẩn. Một tuyên bố trên tài khoản của hội đồng thành phố ở mạng xã hội Telegram nói rằng toà nhà trường học đã bị phá huỷ và “nhiều dân thường vẫn nằm dưới đống gạch vụn”. Tuyên bố nói: “Thông tin về số thương vong vẫn đang được làm rõ”.
Anna Romanenko – một nhà báo địa phương đã chạy khỏi Mariupol nhưng vẫn có liên lạc với nguồn tin ở đây, nói rằng đã có giao tranh dữ dội ở trung tâm thành phố và xe tăng, xe bọc thép chở quân của Nga đã bị tấn công bởi quân chính phủ Ukraine ở trong và xung quanh Quảng trường Nhà hát, một địa danh nổi tiếng.
Bà Romanenko nói: “Mặt trận giờ đây chạy thẳng suốt thành phố”. Phần lớn của Mariupol đã hoàn toàn nằm trong tay quân Nga.
Nga đã công khai các đòi hỏi mà ông Putin đưa ra trong những ngày đầu tiên của cuộc chiến, bao gồm các kêu gọi “phi quân sự hoá” và “phi phát xít hoá” Ukraine. Moscow cũng muốn Kyiv công nhận bán đảo Crimea mà họ sáp nhập năm 2014 là lãnh thổ Nga và công nhận độc lập cho 2 vùng lãnh thổ ly khai được Nga hậu thuẫn ở vùng Donbas.
Nhưng khi cuộc chiến bị trở ngại, Nga đã lặng lẽ bỏ đi lời tuyên bố loại bỏ Zelensky và hạ thấp gợi ý về việc biến nước này thành một nước chư hầu phụ thuộc Nga.
Ukraine đã bác bỏ việc nhượng bộ với Nga về lãnh thổ trong bất kỳ hoàn cảnh nào và nói rằng đàm phán về các vùng bị chiếm đóng bởi Moscow trước năm nay sẽ đòi hỏi những cuộc đàm phán riêng biệt giữa Zelensky và Putin.
Mariupol là một vấn đề khó khăn đặc biệt vì nó là một phần lãnh thổ Ukraine nắm giữ nhưng phe ly khai cũng tuyên bố chủ quyền.
Putin đã viện cớ cho cuộc xâm lược là Nga đang giải phóng Ukraine khỏi phát xít, thậm chí tố Zelensky là người Do Thái và các nhóm chủ nghĩa dân tộc cực hữu đã có những ảnh hưởng ở nước này.
Tổng thư ký Nato Jens Stoltenberg nói với NBC News rằng “còn quá sớm” để nói rằng liệu đàm phán hoà bình có thành công không, nhưng nhấn mạnh sự cần thiết phải ngăn chặn xung đột trở thành “cuộc chiến toàn diện giữa Nato và Nga ở châu Âu”.
Theo Financial Times
https://www.ft.com/content/8c235262-265e-4318-a925-bc167b83cc3e